Tận dụng thời gian bên con bằng cách khéo léo đưa những bài học cuộc sống giá trị vào đó là cách dạy con hiệu quả.
Câu chuyện chiếc ví
Một gia đình 5 người đi nghỉ. Họ tình cờ nhặt được 1 chiếc ví tại bãi đỗ xe khách sạn. Người cha đã nhặt chiếc ví, để lên ghế trước và nói: “Trong trường hợp ai đó đang đi tìm chiếc ví, thì nó ở đây”. Thay vì để yên mọi chuyện, người cha nhân cơ hội ấy đã bàn về giá trị của sự trung thực.
Những khoảnh khắc có thể dùng để dạy con còn xuất hiện khi sự tò mò của trẻ về một chủ đề cụ thể nào đó đạt tới đỉnh điểm. Lời khuyên dành cho phụ huynh là hãy chuẩn bị tâm thế sẵn sàng để đối diện với những câu hỏi như: “Tại sao bầu trời lại xanh?”; “Chúng ta không thể mua nó nghĩa là gì?… Đưa ra lời giải thích ngắn gọn, đơn giản và chờ các cơ hội khác để nhắc lại. Trẻ sẽ ghi khắc trong tim những hiểu biết và bài học ý nghĩa ấy.
Xem tivi, xem phim hay quảng cáo cùng con
Bạn đang xem tivi cùng con. Bạn thấy con đặc biệt chú ý khi xuất hiện bản tin về một trận động đất. Hãy tranh thủ dạy con về các lực trong tự nhiên tạo ra hiện tượng đó. Bạn cũng có thể thảo luận với con về các kịch bản phim, các chủ đề, mối quan hệ giữa các nhân vật…
Ví dụ, con thích xem đi xem lại “Frozen”, “Inside Out”. Lựa thời điểm thích hợp để thủ thỉ với con về ý nghĩa của tình chị em, về việc thông minh là chưa đủ, còn cần sự tử tế và lòng dũng cảm.
Các quảng cáo trên tivi hay phim truyền hình cũng chứa đựng nhiều bài học cuộc sống. Nếu có cảnh người ta say sưa uống rượu, hãy thảo luận với con về công việc của diễn viên. Đó là diễn sao cho mọi người cảm nhận được anh ta đang thích thú với những ly rượu. Rồi sau đó chỉ cho con tác hại của rượu lên não bộ, cơ thể nếu uống quá nhiều.
Đọc sách cùng con
Khi đọc một cuốn sách cùng con, đề nghị trẻ tìm kiếm một chữ cái nào đó và âm thanh nó tạo ra trong sách. Với trẻ lớn hơn, cùng con chia sẻ cảm nhận về những gì con vừa đọc trong sách, tạp chí…
Nghe nhạc cùng con
Bạn có thể sử dụng âm nhạc để cho con biết bạn yêu con biết bao; để dạy con bài học cuộc sống; để diễn tả niềm hi vọng bạn dành cho con…
Âm nhạc cũng đã được chứng minh là có lợi cho trí nhớ. Bên cạnh đó, nó giúp trẻ cải thiện phát âm và vốn từ vựng. Với những phụ huynh có kiến thức âm nhạc, sao không thảo luận với con về giai điệu hoặc loại nhạc cụ trong bài hát?
Sử dụng âm nhạc để dạy trẻ lớn hơn về tác hại đối với thính giác nếu nghe nhạc quá to qua tai nghe. Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng giọng ca đình đám Chris Martin của ban nhạc Coldplay bị chứng ù tai cũng vì thói quen trên.
Nấu ăn cùng con
Cho phép trẻ trải nghiệm hoạt động nướng bánh hoặc nấu ăn. Nói với trẻ về những việc trẻ phải chuẩn bị trước khi chế biến. Đây là cơ hội để trẻ thực hiện các thao tác cân đo đong đếm. Nhắc nhở trẻ về quy tắc an toàn trong bếp. Đảm bảo bạn nhấn mạnh những dụng cụ nào quá nóng và sẽ nguy hiểm nếu chạm vào.
Đi mua thực phẩm cùng con
Dạy trẻ cách so sánh giá cả và các nhãn hiệu khi đi mua thực phẩm. Nếu bạn thanh toán hoá đơn hay trò chuyện về tài chính, hãy để con quan sát cách bạn quản lý tiền bạc. Đừng sợ trẻ sẽ có suy nghĩ không tốt nếu bạn đang rơi vào khủng hoảng. Đó chính là bài học thực tế và hiệu quả nhất để dạy trẻ không phạm sai lầm tương tự.
Sắp xếp, dọn dẹp phòng ngủ/phòng chơi
Hãy biến việc này trở nên vui nhộn bằng cách để con thoả sức chọn màu, phân loại và sắp xếp đồ. Với trẻ lớn hơn, bạn có thể cùng con lập kế hoạch, đặt mục tiêu và phác thảo các bước tiến hành. Tất cả đều là cơ hội tuyệt vời để giúp trẻ định hình thói quen của người trưởng thành.
Học trên đường đi
Một chuyến đi chơi dù gần dù xa đều là dịp để bạn thoải mái trò chuyện cùng con về rất nhiều chủ đề. Ví dụ: khám phá các loại xe lưu thông trên đường, các biển báo giao thông… Trò chuyện về thời tiết, phong cảnh ven đường cũng rất vui.
Nếu gia đình bạn đi dạo buổi tối và tình cờ gặp một bạn trẻ đang hút thuốc lá. Hãy tận dụng tình huống này để trò chuyện với con về tác hại của thuốc lá. Còn với một kỳ nghỉ ở biển, bạn có thể bày trò chơi viết chữ/từ trên cát để con đọc thật nhanh trước khi sóng cuốn đi.
Những điều bạn không nên làm
Nếu không khéo léo, những bài học lồng ghép trong tình huống thực có thể khiến trẻ mệt mỏi, chán nản. Hãy luôn nhớ phải làm cho bài học “thật vui”. Khi đó, trẻ mới hấp thu và ghi nhớ dễ dàng. Đồng thời, khuyến khích trẻ đặt câu hỏi. Những cuộc đối thoại sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp và lập luận. Sau đây là những việc cha mẹ nên tránh:
1. Nói quá nhiều
Nếu bạn dạy trẻ một bài học quan trọng, hãy giải thích bằng 1-2 câu dễ hiểu với trẻ. Tránh nói nhiều hơn bởi bạn sẽ làm tăng nguy cơ “nói dài nói dai thành nói dại”. Thay vào đó, bạn nên chú ý tới cách truyền tải thông tin: giọng điệu, cảm xúc, dáng vẻ của bạn khi nói.
2. Phản ứng quá đà
La hét có thể làm hỏng những khoảnh khắc chứa đựng bài học ý nghĩa với trẻ. Phần lớn phụ huynh có xu hướng biến các chủ đề quan trọng thành các bài rao giảng lê thê. Tệ hơn, họ giảng giải trong tâm trạng đang vô cùng bực bội, giận dữ. Theo nhà tâm lý họ Koh, phụ huynh đôi khi bị cuốn đi theo cảm xúc, kỳ vọng của mình. Do đó, họ lệnh cho con phải làm gì đó thay vì hướng dẫn trẻ đi tới quyết định hợp lý dựa trên kỹ năng và kiến thức.
Hãy nhớ rằng, bạn không cố gắng thuyết phục con đồng ý với mình hay đứng về phe mình. Mục tiêu của bạn là dạy dỗ trẻ! Ngay cả khi trẻ bất đồng với bạn, hãy tận dụng điều đó để cho trẻ thấy, bất đồng ý kiến không có gì sai. Nhưng điểm mấu chốt là thể hiện bất đồng một cách lịch sự và tôn trọng sự khác biệt.
3. Can thiệp tuỳ tiện
Không có gì huỷ hoại khoảnh khắc chứa đựng bài học ý nghĩa cho trẻ hơn việc liên tục chỉ dạy trẻ ngay khi trẻ mới bắt đầu thử điều gì đó mới hay tự làm một việc gì. Trừ khi trẻ đề nghị giúp, hãy để trẻ tự kiểm nghiệm quy luật thuỷ triều và trọng lực. Chỉ cần bạn theo sát con để đảm bảo an toàn là đủ.
4. Chỉ ra những điều đã quá rõ ràng
Đây là sai lầm của không ít cha mẹ và đi kèm với đó là phản ứng thái quá. Đâu cần nhắc đi nhắc lại với trẻ rằng khoảnh khắc đó, trẻ đã bất cẩn/vô ý/ích kỷ/lười biếng như thế nào. Dạy con biết yêu bản thân mình quan trọng hơn nhiều việc dạy con trở nên hoàn hảo.
Theo Smart Parents
