Khen thưởng tạo động lực cho trẻ như thế nào?

Nếu đang xem xét sử dụng hệ thống khen thưởng để tạo động lực cho con, bạn có thể đã nghe tới những tranh luận liên quan. Đó là phần thưởng có thể làm yếu tinh thần tự chủ của con. Hơn nữa, nó chẳng khác nào hình thức “hối lộ”. Nhưng mặt khác, nếu áp dụng phù hợp, phần thưởng giúp khích lệ hành vi tích cực ở trẻ.

Trong bài viết này, phụ huynh có thể tham khảo kế hoạch hành động từng bước cách sử dụng phần thưởng khi tạo động lực cho con.

Hệ thống khen thưởng thay đổi hành vi của trẻ như thế nào?

Khoa học đã chứng minh rằng, với trẻ trên 2 tuổi, hành vi mong đợi ở trẻ có thể đạt được thông qua các biện pháp củng cố tích cực. Trong số đó có phần thưởng.

Đây là cách thức vận hành của hệ thống khen thưởng:

1. Nhận diện hành vi mà bạn mong muốn thay đổi ở con
2. Chọn hành vi mà bạn nghĩ sẽ là sự thay thế tốt hơn cho hành vi hiện tại
3. Phát triển hệ thống khen thưởng của bạn. Phần thưởng không nhất thiết phải là những thứ đắt tiền (phần dưới sẽ gợi ý một số phần thưởng nhỏ phù hợp với trẻ)
4. Bất cứ khi nào trẻ biểu hiện hành vi xấu, hãy để con biết mình đã mắc lỗi gì
5. Cùng lúc đó, giải thích hành vi đúng cho trẻ và nói rằng, trẻ có thể được thưởng nếu thể hiện hành vi đúng.
6. Trường hợp trẻ thực hiện hành vi đúng sau đó, hãy khen thưởng trẻ.
7. Kiên trì và thực hành đều đặn những bước này trong vòng ít nhất 2 tháng.

Vì sao phần thưởng nhỏ tốt hơn phần thưởng lớn?

Các thử nghiệm do các nhà khoa học xã hội tiến hành cho thấy, phần thưởng lớn có thể lập tức tạo ra sự vâng lời ở trẻ. Nhưng chúng không giúp trẻ chấp nhận trách nhiệm bên trong cũng như cam kết tiếp tục thực hiện hành vi đúng. Thay vào đó, phần thưởng nhỏ có khả năng giúp trẻ tin rằng, mình phải làm gì đó vì như vậy là đúng.

Ngoài ra, phần thưởng nhỏ khác biệt so với phần thưởng lớn ở mức độ thường xuyên. Phần thưởng hay lời khen cần trao cho trẻ ngay khi hành vi bạn mong muốn ở con được thực hiện. Việc này giúp nhanh chóng củng cố điều gì được chấp nhận và điều gì không. Xét về khía cạnh tiết kiệm tiền bạc và thời gian, phần thưởng nhỏ đáp ứng yêu cầu “lập tức” này hơn so với phần thưởng lớn.

Cách cấu trúc một chương trình khen thưởng với phần thưởng nhỏ

Có một số cách để xây dựng chương trình khen thưởng cho trẻ. Có cách trực tiếp và cách kia đòi hỏi hệ thống chấm điểm, đánh giá. Là cha mẹ, bạn có thể kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để tìm ra thứ hợp nhất với con mình.

• Hướng tiếp cận trực tiếp

Một số phần thưởng có thể mang tính trực tiếp. Ví dụ, bạn nói: “Đi ngủ trước 9 giờ tối và mẹ sẽ đọc cho con thêm 1 cuốn sách nhé”. Những phần thưởng trực tiếp dạng này hiệu quả khi bạn cố gắng giúp con thay đổi hành vi liên quan tới thời gian.

• Sử dụng hệ thống chấm điểm

Bạn có thể áp dụng một hệ thống bảng biểu, theo đó, hành vi tích cực được thưởng 1 sao trên bảng. Tích luỹ sao sẽ giúp trẻ có được phần thưởng khi đạt tới mốc nhất định. Hướng tiếp cận này phù hợp nhất cho các hành vi có tính lặp lại như lau dọn nhà. Nó cũng là cách để bạn dạy trẻ khái niệm trì hoãn sự thoả mãn.

Những phần thưởng nhỏ mà trẻ đa phần đều mong muốn

Một phần thưởng “nhỏ” không đơn giản là đề cập tới giá trị tiền bạc của phần thưởng. Nó còn có nghĩa phần thưởng không nên quá “độc”. Ví dụ: lời hứa về những món ăn không tốt cho sức khoẻ hoặc đồ dùng học tập kiểu “sành điệu.

Dưới đây là một số ý tưởng về những phần thưởng nho nhỏ mà ý nghĩa cha mẹ có thể dùng:

1. Đọc một cuốn sách cho trẻ
2. Đưa trẻ tới một nơi mang tính giáo dục như bảo tàng, công viên quốc gia.
3. Nhiều thời gian chơi với thiết bị điện tử hơn. Bạn có thể cho phép con truy cập những trang vừa chơi vừa học như KooBits. Như vậy, trẻ sẽ không lãng phí thời gian trên mạng.
4. Các hình dán ngộ nghĩnh. Trẻ yêu thích hình dáng và đó cũng là thứ giáo viên hay dùng trên lớp.

Những điểm lưu ý khi áp dụng hệ thống khen thưởng để tạo động lực cho trẻ

Tránh chú ý quá nhiều tới trẻ khi bé đang cố gắng thể hiện hành vi đúng.

Bạn hãy nhớ rằng: sự chú ý của cha mẹ cũng là một dạng phần thưởng với trẻ. Nếu đặt nhiều chú ý quá mức lên trẻ, giá trị của phần thưởng thực sự bạn trao cho con sẽ giảm đi.

Trao thưởng lập tức

Các phần thưởng phải được trao cho con ngay khi trẻ thực hiện hành vi đúng. Mục đích là củng cố mối liên hệ mạnh mẽ hơn giữa hai thứ.

Kiên trì, đều đặn

Mỗi hàn vi tích cực PHẢI được khen thưởng trong ít nhất 2 tháng. Không làm được như vậy, hệ thống khen thưởng tạo động lực cho con của bạn có thể bị phá sản.

Cụ thể, chi tiết

Khi áp dụng hệ thống khen thưởng, hãy chắc chắn sẽ giới hạn hành vi mong muốn ở con số dưới 3. Quá nhiều thay đổi trong hành vi sẽ khiến trẻ hoang mang.

Phần thưởng phải dễ hiểu

Con bạn phải biết cách đạt được phần thưởng đó. Nếu đề ra hệ thống khen thưởng quá phức tạp, bạn sẽ làm giảm khả năng kết nối hành vi của trẻ với phần thưởng.

Áp dụng hệ thống khen thưởng vào việc học tập

Những thông tin đã đề cập ở trên có thể dễ dàng áp dụng với việc học của trẻ. Một số cha mẹ đã thử thưởng cho điểm tốt của con. Nhưng họ không thấy sự tiến triển trong động lực học tập ở trẻ. Đó có thể bởi bạn đã khen thưởng cho hành vi sai và mức độ thường xuyên áp dụng cũng chưa đúng. Cụ thể như sau:

Sai lầm 1:

Hệ thống khen thưởng hoạt động hiệu quả nhất khi phần thưởng gắn liền với hành vi, không phải kết quả. Điều chúng ta đang cố gắng làm là củng cố hành vi tích cực, từ đó, dẫn tới kết quả tốt, điểm tốt. Tuy nhiên, phần lớn cha mẹ thưởng cho con dựa trên kết quả bài kiểm tra, bài thi. Mà điều này chẳng liên quan gì tới sự thay đổi của hành vi. Chẳng khác nào “cầm đèn chạy trước ô tô” – làm một việc vô ích mà không biết. Để thấy được kết quả tích cực, chúng ta cần trao thưởng cho hành vi đúng – học tập – qua biện pháp củng cố tích cực.

Sai lầm 2:

Phần thưởng quá thiếu thường xuyên nên không đủ để duy trì động lực cho trẻ. Với những hành vi đã trở thành thói quen, chúng cần phải được củng cố qua các phần thưởng nhỏ trao cho trẻ vào những quãng ngắn hơn.

Khi đã nắm rõ 2 sai lầm phổ biến này, cha mẹ có thể tạo ra thay đổi trong hệ thống khen thưởng. Bằng cách này, cha mẹ sẽ tạo động lực đúng đắn và phù hợp với con:

1. Nhận diện hành vi tích cực mà bạn nghĩ sẽ giúp con học hiệu quả hơn. Ví dụ, nếu con còn yếu trong việc trình bày bài, làm thế nào để giúp con biết cách viết cẩn thận hơn, trình bày rõ ràng hơn?
2. Sử dụng hệ thống khen thưởng phù hợp. Trong trường hợp này, có thể là hệ thống chấm điểm bởi trẻ cần lặp lại thường xuyên kỹ năng mình còn yếu.
3. Giải thích hành vi cho trẻ và phần thưởng chờ đón trẻ là gì.
4. Thiết lập thời gian cố định để thực hiện việc học và thưởng cho con tương ứng với những gì trẻ làm được.

Tóm lại

Hệ thống khen thưởng đã được chứng minh là phương pháp tạo động lực cho trẻ thay đổi hành vi nếu được áp dụng đúng cách. Chúng giúp trẻ học cách nhận lãnh trách nhiệm cho hành vi của mình.

Theo KooBits

> Tham khảo các mẫu khen thưởng cho trẻ

> Tham khảo các bài viết Dạy con mỗi ngày dành cho cha mẹ